Tłuszcze trans - czym są i dlaczego nie są zdrowe?

Czym są tłuszcze trans?

Izomery trans kwasów tłuszczowych są to nienasycone kwasy tłuszczowe, których budowa została zmieniona w wyniku procesów technologicznych podczas przetwarzania żywności. Formy trans kwasów tłuszczowych zalicza się do tej samej grupy co kwasy tłuszczowe nasycone, ponieważ tracą swoją rolę biologiczną i stają się jedynie źródłem kalorii. W takim samym stopniu jak nasycone kwasy tłuszczowe podnoszę stężenie cholesterolu LDL we krwi. Ponadto, obniżają poziom „dobrego” cholesterolu HDL, przez co zwiększają ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową serca i inne schorzenia układu krążenia.

Źródła tłuszczów trans

Głównym źródłem tłuszczów trans są margaryny, tłuszcze piekarskie, kuchenne i tłuszcze długotrwale ogrzewane w temperaturze przekraczającej 200 stopni. Kwasy trans pochodzenia naturalnego w niewielkich ilościach (1-6%) są obecne w maśle, serach, mleku, wołowinie, baraninie. Do produktów, w których można znaleźć tłuszcze trans zalicza się m.in.:

• miksy tłuszczowe do smarowania kanapek
• margaryny twarde i miękkie
• gotowe wypieki cukiernicze np. pączki, ciasta, torty, ciasteczka
• słodycze np. czekolady, cukierki, batony
• chipsy, chrupki, krakersy i inne słone przekąski
• produkty wysokoprzetworzone np. zupki chińskie, dania typu instant
• sosy w proszku, kostki rosołowe
• gotowe dania i półprodukty
• gotowe wyroby nabiałowe np. serki kanapkowe, serki topione, sery
• żywność typu fast-food: zapiekanki, hamburgery, pizza niskiej jakości

Tłuszcze trans – działanie na organizm

W Polsce średnia spożycie izomerów trans kwasów tłuszczowych wynosi 2,8-6,9 gramów dziennie. Według norm żywieniowych, ich dobowa ilośc w diecie nie powinna przekraczać 2 gramów, czyli 1% zapotrzebowania energetycznego. Od roku 2019 weszło w życie rozporządzenie Komisji Unii Europejskiej, które wprowadza obostrzenia pod kątem zawartości tłuszczów trans w produktach spożywczych maksymalnie do 2g/100g produktu.

Tłuszcze trans przyjmowane w większej ilości niż 2 gramy dziennie negatywnie wpływają na zdrowie. Przede wszystkim zwiększają ryzyko rozwoju miażdżycy, choroby wieńcowej serca, a także incydentów sercowo-naczyniowych takich jak zawał serca czy udar niedokrwienny mózgu. Wywołują zaburzenia gospodarki lipidowej poprzez wzrost „złej” frakcji cholesterolu LDL oraz obniżania korzystnie działającego HDL. Ze względu na wysoką wartość energetyczną, tłuszcze trans sprzyjają wzrostowi wagi i rozwojowi otyłości. Ponadto zwiększają ryzyko rozwoju insulinooporności i cukrzycy.

Jeśli dany produkt nie ma wyszczególnionej zawartości tłuszczów trans, ale jest na nim napisane, że w składzie znajdują się „częściowo utwardzone tłuszcze roślinne” lub „częściowo uwodornione tłuszcze roślinne” oznacza, że dany produkt zawiera izomery trans kwasów tłuszczowych. Wówczas warto poszukać zdrowszej alternatywy.

Przypisy

1. Żywienie w chorobach nowotworowych. Red. Szawłowski, Andrzej W.; Gromadzka-Ostrowska, Joanna; Paluszkiewicz, Piotr; Słodkowski, Maciej; Sobocki, Jacek . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020.
2. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Red. Ciborowska, Helena; Ciborowski, Artur . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021.
3. Islam, Md Ashraful, et al. "Trans fatty acids and lipid profile: A serious risk factor to cardiovascular disease, cancer and diabetes." Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews 13.2 (2019): 1643-1647.
4. Więcej o cholesterolu: https://www.aptekaolmed.pl/blog/artykul/cholesterol-norma-dieta-dobry-i-zly-cholesterol-hdl-i-ldl,76.html i o miażdzycy: https://www.aptekaolmed.pl/blog/artykul/miazdzyca-objawy-przyczyny-leczenie-miazdzycy,167.html

Artykuł partnera